Hoe de Rechtsstaat te redden van Politieke Pornografen
BalieBreed schreef al over het idiote contrast – in Nederland – tussen de vrijwel ontbrekende bestrijding van desinformatie in politieke boodschappen en het goudschaaltje waarop, dezer dagen, ‘onwaarheid’ in commerciële communicatie wordt gewogen en aan de kaak gesteld. In het belang van de consument (M/V), dat laatste.
Wat is belangrijker, vraag je je af. Het stemvolk behoeden voor de rol van misleid stemvarken of het koopvolk voor de rol van misleid consumptievarken? Wat is het grotere gevaar: een verkiezingszege – van de fascisten, altijd, natuurlijk – op basis van mystificaties en leugens, of de iets te grote of verkeerde broek die wordt aangetrokken als het gaat om ‘groen’ of ‘korting’ van een of ander boterhamsmeersel of van een cruise.
Het ‘Grote Goed van de Vrijheid van Meningsuiting’ – of het nu is ex EVRM of onze eigen grondwet – omspant ook zuiver commerciële communicatie. Niet in gelijke mate als geldt voor de meer ‘klassieke’ meningsuitingen. Dat niet. Maar wel in behoorlijke mate. Dat hebben we te danken aan de Scientology beslissing uit 1979 *. Religie is inderdaad de bron van veel ellende, zo blijkt maar weer eens. Ik herinner me nog scherp de overwinningsroes bij de General Counsel van een grote candybar verkoper, toen doordrong dat ze hun plakkerige, tandbedervende repen nu aan de man kon brengen met de zelfde bescherming van (klets)praatjes die het politieke debat gezond houdt. Cheers!!
Gelijkstelling en gelijke behandeling dus, in zekere mate.
Die gelijkstelling, het juridisch verkleedpartijtje waarin platte commercie de eerbiedwaardige grondrechtelijke toga krijgt omgehangen, handgemaakt voor het behoud van de democratische rechtsstaat, die gelijkstelling doorbreken, dat gaat nooit meer lukken.
Maar … je kunt hem wel opnieuw van stal halen. Opgefrist, bijgepraat over wat er de laatste 50 jaar is gebeurd. Over ‘hoe het werkt op internet’. Over hoe het is met informatievoorziening en -consumptie, het vertrouwen daarin. Over wat wetenschappelijk onderzoek aan onze soort daarover inmiddels aan het licht heeft gebracht. Over het onderscheidend vermogen terzake, dat onze soort door de onmachtige schepper gegeven is.
En dan ‘omgekeerd’ als destijds bij ‘Scientology’. Niet (alleen) het commerciële gelijk behandelen als het politieke, maar (ook) het politieke gelijk behandelen als het commerciële. Gelijkstelling en gelijkheid werken ten slotte naar twee kanten.
Omgekeerde gelijkstelling en gelijke behandeling dus. Om de democratische rechtsstaat te redden van de roofridders van de vrije meningsuiting. Trump, Orban, Wilders, Gauland. Le Pen etc. etc..
Wat is het idee.
Als het gaat om consumentenproducten en -diensten is al lang en breed ingezien dat de consument uiteindelijk zonder effectief (eigen) verweer, staat tegenover de verleidingen die in woord, beeld en daad op hem worden losgelaten. Inzicht bij de aanbieders van verleidingen én bij de toezichthouders. Niet bij de consument. De consument is gedoemd consumptievarken te zijn: te zwaar van ongezond eten en drinken, de hele dag aan het smartphone scherm gekleefd, bezig z’n aandacht gratis weg te geven, bezig met z’n uiterlijk, met het vinden van een partner, met profijtelijk beleggen, met ‘gelukkig’ zijn of worden (althans in de ogen van anderen).
Keuze vrijheid? Lulkoek. Met alle instincten en zwakheden tot het uiterste bespeeld door non stop reclame en ‘influencers’, verdwaald in een dichte mist van halve of hele misleiding, moet het consumptievarken tot een beslissing komen. Moét het consumptievarken onvermijdelijk wel tot een beslissing komen. En elke beslissing is OK voor de aanbieders, althans voor een van deze. En de volgende keer voor die andere aanbieder.
Vandaar wet- en regelgeving en overheidsoptreden hiertegen. Dat is een strijd, ongetwijfeld. Maar waar het om gaat is dat het probleem onderkend is én wordt bestreden, hoe krakkemikkig ook.
En nu is het tijd de veruit gevaarlijkste groep van ‘influencers’ aan te pakken. Dat zijn niet de boodschappers van en over god en diens almacht. Dat zijn de verkondigers van politieke boodschappen, en de regeringsmacht waar ze op uit zijn. En gelijke behandeling toe te passen, óók als het gaat om bescherming tegen praktijken die ons dáár willen reduceren tot consumptievarkens, tot stemvarkens, dus. Geen totale gelijke behandeling, waarschijnlijk. Maar in behoorlijke mate.
Immers, evenmin als het voor de bescherming van het consumptievarken voldoende is toegang te hebben tot ‘tegenboodschappen’, kan dat voldoende worden geacht voor het stemvarken. Er moeten grenzen gesteld worden aan soorten verleiding waaraan de politieke aanbieders ons blootstellen. Om onze stem te winnen, het equivalent van de aankoopbeslissing in het commerciële.
Wel strikte grenzen. Zo strikt mogelijke grenzen. Niet over bepaalde grenzen heen. Weggooien van kind met het badwater ligt op de loer.
Mijn idee is om de grens te leggen bij wat ‘politieke porno’ kan worden genoemd.
Pornografie wordt commercieel aangeboden. Op massale schaal. Niet in de laatste plaats via Internet. Zo weet ik van horen zeggen. Alleen van horen zeggen, natuurlijk. En dat aanbod wordt bestreden, van overheidswege. Weinig effectief en zonder hoop op een overwinning. Maar toch.
Een waarom? Uiteindelijk, uiteindelijk simpelweg omdat onze soort – en dan met name het gender ‘man’ – er zo verdomde ontvankelijk voor is, alle betere bedoelingen en verheffende zelfbeelden ten spijt.
‘I don’t say I’m a good man
Oh, but I would be if I could’
zong Peter Green in Fleetwood Mac’s ‘Man of the World’.
Bestookt met voldoende, goed gekozen, op de ontvanger afgestemde pornografie, kan ook een zelfkritisch mens domweg geen ‘goed mens’ meer zijn. De betreffende receptoren en neurale netwerken nemen onverbiddelijk de regie over. Weg van de morele hoogvlakte, via de morele laagvlakte hup, de morele afgrond in.
We spreken inmiddels over ‘rood vlees’ dat politici ons, het stemvolk, toewerpen. Het beeld, mijn beeld daarbij, is dat van de school Piranha’s die eerder vredig samenschoolde en zich in blinde vraatzucht op de toegeworpen homp vlees stort. Heel erg. Zo zouden politici ons, de stemmers, niet moeten willen informeren. Maar het is inmiddels al veel en veel erger.
Vraatzucht is een mindere staat van zijn, zeker weten. Het is van een andere orde dan de ‘val’ die kan worden bewerkstelligd door de werking van pornografie. Dat verval is moreel. Totaal. Het vernietigt het ‘goede’ dat mensen in zich hebben.
En dat is precies wat Trump, Orban, Wilders, Gauland. Le Pen etc. doen. Ze bespelen de receptoren en neurale netwerken van angst, haat, pijn, nostalgie, afgunst. Noem het maar. En maar al te vaak met opzettelijke, doelbewuste, glasharde desinformatie. En dáár, bij die opzettelijke, doelbewuste, glasharde desinformatie, moet de grens getrokken worden. Mét alle marges en grijze zones die onvermijdelijk erbij horen.
Via een of ander verbod. Een geheel of partieel spreekverbod, wat mij betreft, in uiterste gevallen. Een onmiddellijke pagina grote rectificatie in landelijke kranten, op de ‘Politieke Porno Rectificatie en Verontschuldiging Site’ van de Politieke Pornografie Code Commissie en op Social Media accounts (behalve Twitter/X, dat zelf een politieke porno outlet is). Boetes. En alles lik op stuk. Beroep en procederen daarna.
Uitbannen die Politieke Porno. Weg met de Politieke Pornografen.
* Pastor X & the Church of Scientolog/Sweden, 5 mei 1979, Yearbook of the European Convention on Human Rights 1979,
Zie ook: Jan Kabel, Vijfentwintig jaar uitingsvrijheid voor handelsreclame in de Rechtspraak
in DeMeij bundel https://www.ivir.nl/publicaties/download/uitingsvrijheid_voor_handelsreclame.PDF
